Układ Endokannabinoidowy
Układ endokannabinoidowy to system przenoszenia sygnałów w organizmach ludzi i zwierząt. System ten składa się z grupy receptorów, obecnych między innymi w układzie nerwowym (centralnym i peryferyjnym), a także z endogennych ligandów tych receptorów, służących jako modulatory nerwowe, nazywanych endokannabinoidami.
Układ endokannabinoidowy był wielokrotnie badany, między innymi różnymi metodami chemicznymi, biologicznymi i farmakologicznymi. Podczas badań tych odkryto, że kannabinoidy uczestniczą w szerokiej gamie procesów fizjologicznych i patologicznych, takich jak przewodzenie nerwowe, neurogeneza, kontrola gospodarki insulinowej, kontrola systemu immunologicznego, poznawanie motoryczne, apetyt, odczuwanie bólu, nastrój i pamięć. Układ endokannabinoidowy, scharakteryzowany i zbadany po raz pierwszy przez prof. Rafaela Meszulama, stał się szybko nowym obszarem dziedziny biochemii badań nad mózgiem. W ramach badań nad nim zidentyfikowano kilka głównych elementów, w tym:
- molekuły endogenne lipidowe, których źródłem jest kwas arachidowy, nazywane anandamidami (N-arachidonoylethanolamide) i 2-AG (2-arachidonoylgycerol), które są fizjologicznymi ligandami dla receptorów kannabinoidowych, zwanych również endokannabinoidami;
- enzymy odpowiadające za syntezę i degradację endokannabinoidów, takie jak amidohydrolaza lub monoacyloglicerol.
Najistotniejsze są receptory CB1 i CB2, mające wysoką ekspresję w centralnym i peryferyjnym układzie nerwowym. Receptory te należą do receptorów sprzężonych białkami G, których aktywacja przez ligandy kannabinoidowych prowadzi do spadku stężenia cyklicznego AMP (cykliczny adenozynomonofosforan) i w konsekwencji do efektu zahamowania.
Receptory CB1 i CB2
Pierwszym odkrytym receptorem jest CB1 (receptor kannabinoidowy typu 1). Do ekspresji tego receptora dochodzi przede wszystkim, lecz nie wyłącznie, w centralnym systemie nerwowym (CNS) i stanowi on ogniwo łączące między centralnym układem nerwowym a kannabinoidami (endo, fito lub syntetycznymi). W peryferyjnym układzie nerwowym można znaleźć ekspresję CB1 w układzie odpornościowym, w tkankach układu rozrodczego, trawiennego, zwoju nerwowym szyjki macicy, sersu, naczyniach krwionośnych, płucach, tkance tłuszczowej, pęcherzu moczowym i gruczole nadnercza. CB1 umiejscowiony jest także w zakończeniach centralnego i peryferyjnego układu nerwowego i jego działanie przyczynia się najprawdopodobniej do zahamowania uwalniania się neurotransmiterów takich jak acetylocholina, noradrenalina, aspartat i inne.
Drugi receptor nazwany został receptorem kannabinoidowy typu 2 (CB2). Do ekspresji tego receptora dochodzi wyłącznie w peryferyjnym układzie nerwowym, przede wszystkim w komórkach układu odpornościowego, ze szczególnie wysokimi poziomami w komórkach B oraz NK. Pomimo tego w przeszłości obserwowano, że ekspresja CB2 zachodzi także w komórkach mikrogleju centralnego układu nerwowego i w komórkach macierzystych komórek nerwowych mózgu.
W ostatnich latach świadomość złożoności układu endokannabinoidowego wciąż się pogłębia. Obecnie bada się przyswajanie kannabinoidów i ekspresję receptorów kannabinoidowych (CBR) w innych tkankach i organach, chociaż nadal nie został odkryty mechanizm ich działania, podobnie jak bada się udział innych receptorów należących do układu endokannabinoidowego, które najprawdopodobniej również stanowią cel farmakologiczny dla ligandów kannabinoidowych.
Źródło:
Marihuana Medyczna
Broszura informacyjna i przewodnik medyczny
Autorzy i redaktorzy:
Mgr Juwal Ledenszaft, Boaz Albo (M.Sc.) Prof. Aron Ofek
Konsultacje naukowe
Prof. Meir Bialer, dr Ejal Szurcberg, Dr Mina Arinos